پایگاه خبری تحلیلی ایراسین، بیش از یک قرن پیش، کشتی‌هایی که از بندر رتردام حرکت می‌کردند، با سوخت‌های فسیلی کار می‌کردند و دودشان آسمان را تیره می‌کرد. اما امروز هوش مصنوعی بازی را تغییر داده است. در رتردام، الگوریتم‌های هوشمند مسیر کشتی‌ها را ردیابی می‌کنند، میزان سوخت مصرفی را بهینه و انتشار کربن را کاهش می‌دهند. این فناوری به شرکت‌های حمل‌ونقل اجازه داده که در هر سفر روزانه، ۱۶ تا ۲۲ کیلومتر کمتر طی کنند و در عین حال، محموله‌های عظیم سنگ‌آهن و سایر مواد معدنی را به مقصد برسانند. این تحول برای صنعتی که به شدت به منابع سوخت وابسته است، نقطه عطف به شمار می‌رود.
اما این فقط در مورد حمل‌ونقل نیست. در برزیل، شرکت فولادسازی فرو لابس از هوش مصنوعی برای بهینه‌سازی فرآیند تولید استفاده می‌کند. این شرکت با تحلیل داده‌های تولید، توانسته مصرف انرژی را کاهش دهد و از ضایعات بیشتری در کوره‌های قوس الکتریکی بهره ببرد. نتیجه؟ کاهش ۳/۳ درصد در انتشار گازهای گلخانه‌ای، معادل حذف ۷۵۰ هزار تن دی‌اکسید کربن از جو. این عدد شاید در مقیاس جهانی کوچک به نظر برسد، اما برای صنعتی که مسئول ۷ درصد از انتشار کربن جهان است، گامی بزرگ محسوب می‌شود.
هوش مصنوعی در خط مقدم تحول
شرکت‌های فناوری در این انقلاب پیشتازند؛ BrainBox AI، یک شرکت کانادایی، از هوش مصنوعی برای بهینه‌سازی مصرف انرژی در کارخانه‌ها استفاده می‌کند. این شرکت با همکاری Dollar Tree، یک خرده‌فروش آمریکایی، توانسته مصرف انرژی را در بیش از ۶۰۰ فروشگاه تا ۸ گیگاوات ساعت در سال کاهش دهد و هزینه‌های انرژی را ۹ درصد پایین بیاورد. در بریتانیا، شرکت AVEVA با همکاری Sund & Baelt، یک شرکت دانمارکی، از هوش مصنوعی برای بهینه‌سازی مصرف انرژی در کارخانه‌ها استفاده کرده و در عرض دو سال، ۴میلیون دلار صرفه‌جویی کرده است، در حالی که ریسک‌های زیست‌محیطی را کاهش داده است.
در صنعت فولاد، هوش مصنوعی نقش حیاتی در سبز کردن فرآیندها ایفا می‌کند. کوره‌های سنتی بلند، که از زغال‌سنگ برای تولید فولاد استفاده می‌کنند، به تدریج جای خود را به کوره‌های قوس الکتریکی می‌دهند که از ضایعات و انرژی پاک تغذیه می‌شوند. هوش مصنوعی این انتقال را تسریع کرده است. با تحلیل داده‌های تولید، الگوریتم‌ها می‌توانند ترکیب بهینه ضایعات و انرژی را برای هر دسته تولید مشخص کنند، مصرف انرژی را کاهش دهند و انتشار کربن را به حداقل برسانند. این تحول برای صنعتی که با فشارهای فزاینده برای کاهش انتشار کربن مواجه است، حیاتی است.
لجستیک هوشمند برای نجات اقیانوس‌ها
در حوزه لجستیک، شرکت‌هایی مثل Cargill Ocean Transportation از هوش مصنوعی برای بهینه‌سازی مسیرهای کشتی‌ها استفاده می‌کنند. این شرکت توانسته با تحلیل داده‌های هواشناسی و جریان‌های اقیانوسی، مصرف سوخت را کاهش دهد و ۵/۱ میلیون تن انتشار دی‌اکسید کربن را در سال صرفه‌جویی کند. شرکت دانمارکی Maersk، یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های حمل‌ونقل دریایی جهان، نیز از این فناوری بهره برده و مصرف سوخت کشتی‌های خود را تا ۵ درصد کاهش داده است. این صرفه‌جویی‌ها نه‌تنها هزینه‌ها را پایین می‌آورد، بلکه اثرات زیست‌محیطی حمل‌ونقل مواد معدنی مثل سنگ‌آهن و زغال‌سنگ را کاهش می‌دهد.
با وجود این پیشرفت‌ها، چالش‌هایی نیز وجود دارد. صنایع سنگین، از جمله فولاد و استخراج معادن، به‌طور ذاتی آلاینده‌اند. تولید فولاد از سنگ‌آهن خام، چه با کوره‌های بلند و چه با روش‌های مدرن‌تر، همچنان انرژی‌بر است. علاوه بر این استفاده از هوش مصنوعی نیازمند سرمایه‌گذاری اولیه قابل‌توجهی است که برای بسیاری از شرکت‌ها، به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه، دشوار است. آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) تخمین می‌زند که فناوری‌های هوش مصنوعی می‌توانند تا سال ۲۰۳۵، انتشار گازهای گلخانه‌ای را در این صنایع ۲۰ درصد کاهش دهند، اما این نیازمند سرمایه‌گذاری‌های کلان و تغییرات ساختاری است.
در عین حال، فرصت‌ها نیز بی‌شمارند. برای مثال، در بخش حمل‌ونقل، هوش مصنوعی می‌تواند مسیرهای کشتی‌ها را بهینه و مصرف سوخت را کاهش دهد، که مستقیماً بر هزینه‌های حمل مواد معدنی تأثیر می‌گذارد. در فولادسازی، استفاده از ضایعات و انرژی پاک می‌تواند وابستگی به زغال‌سنگ را کاهش دهد و این صنعت را با استانداردهای زیست‌محیطی جهانی هم‌راستا کند. این موضوع به‌ویژه در سال ۲۰۲۵ اهمیت دارد، زمانی که بازار فولاد و سنگ‌آهن با فشارهای ناشی از عرضه بیش از حد و تقاضای شکننده مواجه است.
آینده‌ای سبزتر با کمک فناوری
هوش مصنوعی نه‌تنها به کاهش انتشار کربن کمک می‌کند، بلکه کارآیی عملیاتی را نیز بهبود می‌بخشد. در بندر رتردام، شرکت توسعه‌دهنده PortXchange از هوش مصنوعی برای تحلیل داده‌های ترمینال و ارائه گزینه‌های زمان‌بندی به کشتی‌ها استفاده می‌کند، که زمان بارگیری و تخلیه را کاهش می‌دهد. در سنگاپور، این فناوری به بنادر کمک کرده تا به آرامی اما مطمئن به سمت سبز شدن حرکت کنند.
برای فعالان صنعت فولاد و معادن، پیام روشن است: هوش مصنوعی می‌تواند به‌عنوان یک کاتالیزور برای پایداری عمل کند. در حالی که بازار جهانی فولاد در سال ۲۰۲۵ با چالش‌هایی مثل کاهش تقاضای چین و افزایش عرضه سنگ‌آهن مواجه است، فناوری‌هایی مثل هوش مصنوعی می‌توانند به شرکت‌ها کمک کنند تا هزینه‌ها را کاهش دهند، کارآیی را بالا ببرند و در عین حال، به تعهدات زیست‌محیطی خود عمل کنند.
در نهایت، همان‌طور که کشتی‌های روتردام با مسیرهای هوشمند خود نشان می‌دهند، آینده صنایع سنگین می‌تواند سبزتر باشد، اما این آینده، به سرمایه‌گذاری، نوآوری و اراده جمعی نیاز دارد. هوش مصنوعی فقط یک ابزار نیست؛ بلکه راه نجات برای صنعتی است که مدت‌هاست با برچسب «آلاینده» شناخته می‌شود.
منبع:
The Economist, April 12th 2025
ارسال نظر